De oorzaak van de stroomstoring in Amsterdam van afgelopen dinsdag is nog steeds onbekend. Wel is duidelijk dat er mogelijk 3 doden zijn gevallen als gevolg van het te laat bereiken van het alarmnummer 112. Omdat de stroomstoring ‘s nachts plaatsvond ondervonden de inwoners niet heel erg veel hinder, anders dan dat een paar stoplichten niet werkten, rijstroken onbedoeld dicht waren en tram’s, metro’s en treinen niet reden. Er werden uiteindelijk maar 360.000 huishoudens getroffen. Dat valt te overzien. In 2015 zagen we al een keer een grote stroomstoring in Haarlem. Ook daar viel de schade mee. Het is de moeite om eens na te denken over wat er kan gebeuren bij een stroomstoring en welke oorzaken die kan hebben, met name omdat de situatie kan ontstaan dat pinautomaten niet meer werken, winkels stilvallen en de infrastructuur plat komt te liggen. Wat gaat u doen als zoiets een paar dagen duurt?
Om te beginnen kunnen er meerdere oorzaken zijn waardoor een elektriciteitsnetwerk op zijn gat gaat. Dat kan in een extreem geval zelfs een computerhack zijn, maar het kan ook een sterke elektromagnetische puls zijn; afkomstig van uitbarstingen op de zon (zoals men dat noemt). Een computerhack van de systemen van het elektriciteitsnetwerk kan er voor zorgen dat de schakeling tussen de verschillende leveringsbronnen ondermijnd wordt, zodat er simpelweg geen aanvoer meer plaatsvindt. Een elektromagnetische puls kan de transformatorsystemen opblazen en het netwerk lange tijd beschadigen. Zoiets kun je ook bereiken met een EMP bom; dat is een bom die een elektromagnetische puls afgeeft. In beide laatste gevallen (zowel zonneactiviteit als een EMP bom) kunnen ook de computersystemen en alles wat op elektronica gebaseerd is beschadigd raken. Zelfs harddisks kunnen het begeven. Daarvoor moeten datacenters zich dan ook beveiligen. Maar er kunnen natuurlijk ook eenvoudigere oorzaken zijn, zoals op 6 december 2002 toen een heftruck in Rotterdam tegen een hoogspanningsmast reed of op 12 december 2007 toen een Apache helikopter een hoogspanningskabel schepte. Het noemen van de optie van een computerhack is misschien interessant om in gedachten te houden, omdat we de laatste tijd overspoeld worden met beeldvorming over Russische computerhacks. Maar ook vanuit de zogenaamde terreurgroepen als ISIS horen we geluiden over hacks, waarbij zelf sprake zou zijn van een ‘cyber kalifaat‘. De vermeende Russische hacks lijken vooral westerse propaganda te zijn en als we de naam ISIS horen, dan moeten we ook en vooral denken aan een zelfgeschapen vijand, maar desalniettemin is een cyberaanval en dus ook een cyberaanval op het elektriciteitsnetwerk een prima optie voor een (valse vlag) aanval.
Grote telecom bedrijven, datacenters, banken, ziekenhuizen en andere essentiële organisaties in het huidige maatschappelijke radarwerk zijn doorgaans voorzien van backup stroomvoorziening. Die slaan aan zodra de netwerkleverantie stopt. Geen problemen daar dus. Ook erg handig, want als iedereens banksaldo ineens nul is als gevolg van een elektriciteitsstoring waarbij alle servers van de bank het begeven, ontstaat er echt een interessant probleem. Maar laten we eens brainstormen over wat er gebeurt als in een stad als Amsterdam de stroom 24 uur uitvalt. Wat dacht u van niet meer functionerende kassasystemen van winkels. Pinnen wordt sowieso een probleem. De rolluiken gaan niet meer open. Koelingen vallen uit. Uw eigen koelkast functioneert niet meer. U kunt niet meer tanken, want ook bij de tankstations ligt de boel plat. Tram’s, metro en treinen rijden niet meer. Stoplichten vallen uit of draaien nog even op backup stroom, maar tijdens de laatste stroomstoring is gebleken dat ook hier een zootje ontstaat. Wat gebeurt er als zoiets langer dan 24 uur duurt. Misschien denkt u: “Ik heb nog wat contant geld in huis, dus het niet kunnen pinnen is voor mij geen probleem.” Maar ja, daar staat u dan voor de winkel waarvan de kassasystemen niet functioneren, de rolluiken niet open gaan, het personeel niet op het werk kan komen en alle koelingen uitgevallen zijn. Wat doet u dan? Even de tank volgooien en naar uw familie op het platteland rijden? Dan moet u wel de elektrisch aangestuurde roldeur van uw garage open kunnen krijgen en uw tank vol kunnen gooien bij het benzinestation dat hoogst waarschijnlijk plat ligt.
Toegegeven, het is een kleine doemscenario schets, maar zo’n kortstondige stroomstoring zou u best eens tot nadenken mogen prikkelen. Natuurlijk zal het scenario van een EMP bom (zoals in onderstaand filmpje geschetst) door de meeste mensen waarschijnlijk geschaard onder de categorie ‘Ja, als zoiets gebeurt..dat zien we dan wel weer; dan kun je je wel op alles voorbereiden. Je gaat je ook niet op een kernoorlog voorbereiden‘. Een stroomstoring van een dag of enkele dagen is echter best een reële optie voor een stad als Amsterdam. Vroeger had praktisch ieder huishouden wel een voorraadkast. Tegenwoordig hebben de meeste mensen niet veel meer dan een koelkast en een kast waarin een minimale hoeveelheid voedsel ligt. Wat gaat u echter doen als er geen water meer uit uw kraan komt (omdat de pompen stilvallen), uw koelkast uitvalt en u niet meer bij de Albert Heijn om de hoek snel even iets te eten of drinken kunt halen? Zou het niet zinvol zijn om eens na te denken over een kleine voorraad voedsel en drinkwater die u bewaart voor dit soort noodsituaties? Is dat in doemscenario’s denken of is dat simpelweg een kwestie van verstandig zijn? Zorg ervoor dat u bijvoorbeeld voor een week voedsel in huis hebt. Zorg er voor dat u zelf regenwater kunt zuiveren. Het kan zomaar onverwachts en abrupt van pas komen. Als het u overkomt kunt u niet meer even snel naar de supermarkt om een voorraadje in te slaan. De recente nachtelijke stroomstoring in Amsterdam was misschien een klein voorproefje. Bent u verstandig en zorgt u voor een klein noodrantsoen? Al is het maar voor een week. Kijkt u eens in deze webshop wat u kunt doen om voorbereid te zijn.
Bron linkvermeldingen: nu.nl, nu.nl, nl.wikipedia.org, businessinsider.com